Zacznijmy od wyjaśnienia czym jest i na czym polega autyzm oraz zespół Aspergera. Autyzm należy do zaburzeń neurorozwojowych i cechuje się zahamowaniem rozwoju społecznego, zaburzeniami behawioralnymi oraz problemami w komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Objawy kliniczne pojawiają się do 3. roku życia. Choroba częściej dotyka chłopców niż dziewczynki. Zespół Aspergera, tak jak autyzm, należy do zaburzeń ze spektrum autyzmu (ang. Autism Spectrum Disorder – ASD), ale w przeciwieństwie do autyzmu, charakteryzuje się stosunkowo dobrą komunikacją oraz rozwojem poznawczym.
Osoby borykające się z autyzmem, bądź zespołem Aspergera, często zmagają się z problemami ze strony przewodu pokarmowego. Z czego to wynika? W omawianych zaburzeniach obserwuje się patologię przewodu pokarmowego, która w tej grupie chorych często pozostaje nierozpoznana z powodu zaburzeń mowy, zmienionej percepcji bólu oraz innych dysfunkcji.
Do najczęściej opisywanych zmian w przewodzie pokarmowym należą: zaburzenia motoryczne (choroba refluksowa przełyku, zaparcia, biegunki), zaburzenia trawienia, zespół nadmiernej przepuszczalności jelita, zapalenie błony śluzowej jelita z cechami autoimmunizacji lub bez, zaburzenie równowagi mikrobiologicznej jelita, nietolerancja pokarmowa czy opioidowe działanie egzorfin pochodzenia pokarmowego uwolnionych z białek pokarmowych (kazeiny lub glutenu). Chorzy zmagają się z bólami brzucha, wzdęciami, nadmiernym wytwarzaniem gazów trawiennych.
U dużej części osób odnotowuje się zmniejszenie aktywności dwusacharydaz, w tym najczęściej obniżenie aktywności laktazy, przez co chorzy mają problemy z trawieniem produktów zawierających laktozę. Przyczyna nie jest do końca znana, ale przypuszcza się, że nietolerancja laktozy wynika z predyspozycji genetycznych, konsekwencji zapaleń jelit, zaburzonej mikroflory jelitowej oraz stosowania antybiotyków.
U dzieci z rozpoznanym autyzmem częściej dochodzi do zakażeń grzybiczych, głównie związanych z Candidą albicans oraz bakteryjnych, głównie beztlenowych z gatunku Clostridium, których toksyny wytwarzane w jelicie mogą docierać do ośrodkowego układu nerwowego drogą nerwu błędnego, którego zakończenia unerwiają jelito cienkie. Dodatkowo u dzieci z autyzmem i Zespołem Aspergera obserwuje się zaburzone działanie zmysłów, przez co jedzą one wybiórczo, odznaczają się zbyt dużą lub zbyt niską wrażliwością. To często prowadzi do niedożywienia ilościowego oraz jakościowego.
Dieta 3 x "bez" polega na wyeliminowaniu z codziennego jadłospisu produktów zawierających gluten, kazeinę oraz cukier. Dlaczego należy usunąć je z diety? Liczne badania pokazały, że zastosowanie diety bezglutenowej oraz bezkazeinowej przynoszą kliniczną poprawę u chorych. Może to wynikać z opioidowych właściwości produktów trawienia tych białek– beta-kazomorfiny z kazeiny i gliadomorfiny z glutenu. Jak wspominano wyżej, u chorych często dochodzi do zakażeń grzybiczych. Leczenie przeciwgrzybicze nie ma sensu bez jednoczesnego usunięcia cukru z diety, ponieważ stanowi on dla nich pokarm.
Jeśli chodzi o gluten to naturalnym jego źródłem są zboża takie jak pszenica, orkisz, pszenżyto, żyto, jęczmień. Owies jest zbożem bezglutenowym, ale często dochodzi do jego zanieczyszczenia zbożami glutenowymi, dlatego w jego przypadku należy kupować produkty z certyfikatem (znak przekreślonego kłosa) przyznawanym żywności bezglutenowej.
Alternatywą jest wybieranie zbóż bezglutenowych takich jak ryż, sorgo, proso, komosa ryżowa, amarantus, gryka, kukurydza oraz ryż. Warto jednak zwracać uwagę na etykietę produktów, ponieważ zboża te również mogą być zanieczyszczone glutenem. W tym przypadku, producent ma obowiązek umieścić na opakowaniu informację, że produkt może zawierać gluten.
Śmiało można sięgać po owoce, warzywa, nasiona roślin strączkowych, ryby i mięso. Należy jednak dokładnie czytać skład wybieranych produktów, ponieważ wiele z nich jest ukrytym źródłem glutenu, kazeiny, cukru. Szczególną uwagę należy zwrócić kupując konserwy, słodycze, wyroby cukiernicze, parówki, wędliny, pasztety, przyprawy, leki, sosy, zupy w proszku. Jeśli chodzi o nabiał, to można go zastąpić produktami roślinnymi takimi jak napoje roślinne, pasty warzywne, sery wegańskie, jogurty roślinne. Warto tutaj powiedzieć, że wskazane jest wybieranie produktów z jak najprostszym składem, a najlepiej samemu przygotowywać pasty, napoje.
Produkty roślinne nie zawsze są wartościową żywnością. Często bywają wysoko przetworzone, dlatego jak już wspominano kilka razy, czytajmy etykiety wybieranych produktów. Dotyczy to zarówno osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, ale także osób zdrowych lub zmagających się z innymi jednostkami chorobowymi.