Dieta przy endometriozie przepisy i jadłospis co jeść przeciwzapalne

Objawy, które mogą wskazywać na występowanie endometriozy to:

• bolesne miesiączkowanie,
• ból podczas stosunku,
• bóle miednicy zarówno podczas menstruacji jak i między cyklami,
• nieregularne krwawienia z dróg rodnych,
• problemy z płodnością*,
• bóle w dolnej części pleców i nogach,
• bóle ramion,
• problemy trawienne tj. bóle brzucha (również poza podbrzuszem), biegunki i/lub zaparcia, wzdęcia,
• ból podczas oddawania mocz lub kału,
• duszności,
• chroniczne zmęczenie,
• wahania nastroju,

Warto zauważyć, że endometrioza może wpływać na zdrowie psychiczne kobiet zwiększając ryzyko zaburzeń psychicznych, w tym depresji. Zależność między endometriozą a zdrowiem psychicznym jest wieloczynnikowa.

Zwraca się uwagę na występowanie chronicznego bólu, trudności z zajściem w ciąże, wpływ choroby na życie seksualne, występowanie chronicznego zmęczenia, stres związany z chorobą przewlekłą oraz czynniki hormonalne.

Z drugiej strony same zaburzenia na tle psychicznym mogą przyczyniać się do nasilenia odczuwanego bólu, tworząc niejako błędne koło (ból → zaburzenia psychiczne → silniejszy ból). Badania pokazują, że kobiety chorujące na endometriozę mają zwiększone ryzyko objawów depresyjnych, lękowych oraz innych zaburzeń psychicznych.

*z ciekawych aspektów warto zauważyć, że o ile endometrioza znacznie utrudnia zajście w ciąże, o tyle bycie w ciąży łagodzi objawy tej choroby ze względu na zmiany w gospodarce estrogenowej. Poziom estrogenów spada, a co za tym idzie dochodzi do złagodzenia objawów bólowych.

Jaką rolę odgrywa dieta i czym właściwie jest endometrioza?

Jak sama nazwa wskazuje, endometrioza bezpośrednio związana jest z endometrium, czyli komórkami błony śluzowej wyściełającymi macicę. Komórki te powinny być zlokalizowane wyłącznie w jamie macicy.

W przebiegu endometriozy komórki endometrium zaczynają rozwijać się w miejscach, w których nie powinny się znajdować, np. w jajnikach, jajowodach, innych obszarach miednicy czy w jamie brzusznej.

Komórki endometrialne są trochę jak trawnik na wyznaczonej rabatce. Dopóki rośnie na swoim przydzielonym obszarze tworzy miły krajobraz, jest korzystna dla wszystkich. Jednak kiedy chwasty zaczynają przerastać chodniki, po których spacerujemy staje się to niewygodne i potencjalnie niebezpieczne.

Podobnie endometrium, czyli “trawnik“ w macicy, jest zazwyczaj w swoim miejscu, pełniąc ważną funkcję w cyklu miesiączkowym. Jednak, kiedy te komórki zaczynają przenikać obszary, gdzie normalnie nie powinny być, będą wywoływać dolegliwości zdrowotne.

Dlaczego endometrium poza jamą macicy powoduje dolegliwości? Na pewnym etapie cyklu miesiączkowego endometrium zaczyna obumierać i złuszczać się. Opuszczają macicę wraz z krwią podczas miesiączki. Problem w tym, że endometrium w patologicznych lokalizacjach podlega temu samemu procesowi, ale nie ma dla niego ujścia.

W konsekwencji dochodzi do rozwoju stanu zapalnego, tworzenia blizn, a w konsekwencji pojawia się ból. Inwazyjny wzrost komórek endometrialnych skutkuje powstawaniem zrostów, powstających albo na skutek “obrastania" narządów przez komórki endometrium, albo jako pokłosie zmian zapalnych, które organizm stara się zagoić.

Zrosty powodują objawy bólowe w obrębie miednicy, ale też jamy brzusznej oraz prowadzą do zaburzeń płodności czy bolesnych stosunków. W zaawansowanych przypadkach choroby zrosty usuwa się podczas zabiegu chirurgicznego.

Endometriozę określa się jako chorobę estrogenozależną. Oznacza to, że rozwój i postęp tego schorzenia są silnie związane z działaniem estrogenów, czyli żeńskich hormonów płciowych. Estrogeny odgrywają kluczową rolę w regulowaniu cyklu miesiączkowego i utrzymaniu funkcji układu rozrodczego u kobiet.

Dlaczego estrogeny są tak istotne w przebiegu endometriozy? Wzrost poziomu estrogenów pociąga za sobą wzrost komórek endometrium, gdy nie dochodzi do zapłodnienia poziom tego hormonu spada, a co za tym idzie obumierają i złuszczają się komórki endometrialne, co w patologicznych lokalizacjach prowadzi do rozwoju wspomnianego wyżej stanu zapalnego.

Jak leczy się endometriozę?

Leczenie endometriozy obejmuje zarówno leczenie farmakologiczne, jak i chirurgiczne, dietetyczne czy fizjoterapeutyczne. Wybór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby i czynników osobniczych dotyczących samej pacjentki.

W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki hormonalne, które mają na celu kontrolowanie gospodarki estrogenowej a co za tym idzie wzrostu komórek endometrium. Obok leków hormonalnych włącza się leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne. Leczenie chirurgiczne wdraża się w celu usunięcia torbieli i zrostów powodujących objawy bólowe.

W celu zarządzania bólem wprowadza się fizjoterapię, która łagodząc napięcie mięśniowe przyczynia się do osłabienia objawów bólowych oraz terapię psychologiczną, która pomaga radzić sobie ze stresem związanym z chorobą (co pośrednio może osłabiać odczuwany ból).

Endometrioza to choroba, która wymaga holistycznego podejścia. Coraz większe znaczenie obok tradycyjnych metod leczenia zyskuje dieta. Dieta w Endometriozie zdaje się mieć istotne znaczenie w zarządzaniu objawami i poprawie jakości życia u pacjentek. W dalszej części tego artykułu pokażę Ci, jak kluczową rolę może odgrywać dieta w endometriozie jeśli jest odpowiednio dobrana.

Dieta przy endometriozie co jeść - co powinny zawierać przepisy i Twój jadłospis

Dieta przy endometriozie powinna spełniać zasady diety przeciwzapalnej. Dlaczego? Jak sama definicja wskazuje, endometrioza to choroba zapalna o podłożu estrogenozależnym. U podstaw tego schorzenia leży stan zapalny wywoływany przez złuszczające się w patologicznych lokalizacjach komórki endometrium. Dieta przy endometriozie ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego, a co za tym idzie osłabienie bólu u pacjentek z endometriozą. Efekt ten znajduje potwierdzenie w badaniach naukowych.

Wiele pacjentek zadaje sobie pytanie endometrioza co jeść wolno a czego nie wolno jeść. Jeśli chcesz porozmawiać więcej na temat tej diety prowadzę konsultacje jako psychodietetyk i dietetyk online lub stacjonarnie. Dieta przy endometriozie powinna być niskoprzetworzona, czyli składać się głównie z produktów o prosty składzie, niepodanym skomplikowanej, wieloetapowej obróbce. W diecie przeciwzapalnej zwraca się szczególną uwagę na zawartość dużej ilości świeżych warzyw i owoców, strączków oraz wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza omega-3.

Dieta przy endometriozie przepisy nie powinna pomijać przypraw, zwłaszcza takich jak kurkuma (łącz ją z czarnym pieprzem - pieprz zawiera piperynę, która poprawia biodostępność zawartej w kurkumie kurkuminy. Mówiąc krótko dzięki dodatkowi pieprzu kurkumina zostanie lepiej wykorzystana przez organizm. Sięgając po kurkumę w formie suplementu zwróć uwagę, czy zawiera dodatek piperyny.), imbir czy cynamon, które wykazują właściwości przeciwzapalne. Włącz do swojego jadłospisu pełnoziarniste zboża, chude mięsa, tłuste ryby, oliwę, orzechy i nasiona.

Dieta endometrioza jadłospis - zobacz przykładowe przepisy

Jeśli masz wątpliwości, czy Twoja dieta w endometriozie jest odpowiednia, rzuć okiem na mój najnowszy e-book Endometrioza - pomóż sobie dietą. Ta książka pomoże Ci zrozumieć zasady diety w endometriozie oraz da Ci umiejętności niezbędne do dopasowania diety do Twoich preferencji. Przeczytasz o tym czy należy wykluczać z diety produkty tj. gluten, nabiał czy kofeina. Dowiesz się, po jakie produkty sięgać, a które lepiej ograniczać i dlaczego.

Dzięki przykładowemu jadłospisowi na 7 dni zrozumiesz, jak powinna wyglądać dieta redukująca niepożądane objawy choroby. W książce znajdziesz informacje na temat suplementacji, którą warto wprowadzić aby pomóc swojemu organizmowi lepiej funkcjonować.

Przykładowy jadłospis w endometriozie - pobierz darmowy dzień diety.

Odbieram Ebook z jadłospisem za darmo

Endometrioza dieta - czego jeść nie wolno

Skoro mamy już odpowiedź na pytanie co jeść, czas na odpowiedź na pytanie endometrioza czego nie jeść wolno?. Dieta na endometriozę, to dieta w której ogranicza się ilość nasyconych kwasów tłuszczowych oraz kwasów tłuszczowych typu trans, zawartych głównie w produktach odzwierzęcych - czerwonym mięsie, wędlinach, maśle, tłustym nabiale, ale też w oleju kokosowym i produktach wysokoprzetworzonych.

Warto również zwrócić uwagę na ładunek glikemiczny diety (o tym czym jest ładunek glikemiczny przeczytasz TU). Dieta przy endometriozie przepisy powinna cechować się niskim ładunkiem glikemicznym, a co za tym idzie warto zwrócić uwagę na zawartość w diecie cukrów prostych. Warto unikać produktów typu fastfood oraz alkoholu.

Dieta endometrioza przepisy i jak wygląda przykładowy jadłospis

Dieta przy endometriozie nie zakłada z góry konieczności żadnych wykluczeń. Dopóki nie obserwuje się indywidualnej nietolerancji, nie ma konieczności wykluczania glutenu, nabiału czy produktów zawierających kofeinę! Jeśli usłyszysz takie zalecenia, nie wprowadzaj ich w życie w ciemno ale skonsultuj się ze specjalistą w endometrioza dieta przeciwzapalna.

Jaki wpływ ma dieta na przebieg endometriozy?

Dieta ma istotny wpływ na przebieg endometriozy na kilku obszarach. Badania pokazują, że nadmierna masa ciała jest skorelowana z większym ryzykiem wystąpienia endometriozy. Niskoprzetworzona dieta przeciwzapalna sprzyja redukcji nadmiernej masy ciała lub utrzymaniu optymalnej masy ciała. Bogata w błonnik i chude produkty białkowe dieta w endometriozie wspiera sytość i wspiera proces odchudzania.

Badania pokazują, że dieta bogata w tłuszcze trans zwiększa ryzyko endometriozy aż o 48%! Podobnie warto zwrócić uwagę na ograniczenie spożycia czerwonego mięsa - duża ilość czerwonego mięsa nasila syntezę prostaglandyn, a te z kolei powodują zaostrzenie bólu i stanu zapalnego.

Spożywanie więcej niż 2 porcji czerwonego mięsa dziennie zwiększa o 56% ryzyko endometriozy w porównaniu do spożywania 1 porcji dziennie. Spożywanie 5 lub więcej porcji przetworzonego mięsa na tydzień zwiększa ryzyko wystąpienia tej choroby o 20%. W endometrioza dieta postaw na drób oraz tłuste ryby.

Zmiana proporcji kwasów tłuszczowych na rzecz kwasów tłuszczowych omega-3 przyczynia się do produkcji czynników przeciwzapalnych oraz ograniczenia produkcji czynników prozapalnych, które nasilają objawy choroby.

Dieta i styl życia wpływają istotnie na metabolizm estrogenów. Nieprawidłowe przemiany tych hormonów sprzyjają rozwojowi endometriozy. Aby poszczególne procesy mogły przebiegać prawidłowo, konieczne jest dostarczenie odpowiedniej ilości kwasu foliowego, witaminy B12, witaminy D3, magnezu, witaminy B6, choliny oraz metioniny. Korzystnie w kontekście endometriozy działa również sulforafan, obecny m.in. w kiełkach brokułów i całym brokule, kalafiorze czy brukselce.

W kontekście metabolizmu estrogenów kluczowa jest prawidłowa mikrobiota jelitowa, odpowiedzialna za fazę 3 przemian tych hormonów. Warto zauważyć, że zarówno nadmiar estrogenów jak i nieprawidłowa mikrobiota wpływają na nasilenie stanu zapalnego. W parze z endometriozą często idą zaburzenia w obrębie jelit, tj. SIBO, IBS czy choroby zapalne jelit, które mogą nasilać objawy bólowe. Jeśli zauważasz u siebie dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego skonsultuj się z lekarzem!

W metabolizmie estrogenów bardzo istotną rolę odgrywa wątroba, dlatego warto zadbać o ten narząd ograniczając do minimum (a najlepiej do zera) spożywanie alkoholu i używek oraz unikając przejadania się.

Dlaczego dieta przeciwzapalna przy endometriozie i dobrze zbilansowana ma znaczenie?

• odpowiednio zbilansowana dieta przeciwzapalna łagodzi stan zapalny, a co za tym idzie przyczynia się do złagodzenia objawów bólowych
• dobrze zbilansowany jadłospis bogaty w produkty niskoprzetworzone dostarcza cennych antyoksydantów, które mają udowodniony wpływ na poprawę stanu pacjentek z endometriozą. Antyoksydanty wspierają pracę układu odpornościowego, który ma kluczowe znaczenie w powstawaniu i progresji choroby. 8-tygodniowa suplementacja witamin E i C u pacjentek z endometriozą była związana ze zmniejszeniem przewlekłego bólu w porównaniu do grupy placebo. Zaobserwowano zmniejszenie markerów stanu zapalnego.
• prawidłowo dobrana dieta wspiera gospodarkę estrogenową, a co za tym idzie zmniejsza nasilenie objawów niepożądanych
• dieta przy endometriozie ogranicza składniki i produkty, które mogą nasilać objawy endometriozy

Jaki wpływ ma gluten na dietę w endometriozie

Brakuje silnych dowodów, które przemawiałyby na korzyść wykluczenia glutenu u wszystkich pacjentek z endometriozą. Owszem, niektóre badania wskazują, że wykluczenie glutenu w endometrioza dieta może wpłynąć na ograniczenie objawów, ale podłoża tych wyników można upatrywać w często współistniejącej z endometriozą chorobie, czyli IBS.

Zespół Jelita Drażliwego (IBS) to choroba czynnościowa (bez widocznych patologii), wynikająca z zaburzenia komunikacji między jelitami a mózgiem. Często stosowaną w IBS metodą leczenia jest dieta Low FODMAP, ograniczająca fermentujące węglowodany, często obecne w produktach glutenowych.

Odczuwane złagodzenie objawów u pacjentek z endometriozą może być wynikiem ograniczenia dolegliwości u podłoża których leży IBS. Wykluczenie glutenu jest zasadne także u osób ze współistniejącymi chorobami glutenozależnymi.

Bibliografia:

1. Appleyard CB, Flores I, Torres-Reverón A. The Link Between Stress and Endometriosis: from Animal Models to the Clinical Scenario. Reprod Sci. 2020 Sep;27(9):1675-1686.

2. Barnard ND., Holtz DN., Schmidt N., Kolipaka S., Hata E., Sutton M., Znayenko-Miller T., Hazen ND., Cobb C., Kahleova H. Nutrition in the prevention and treatment of endometriosis: A review. Front Nutr. 2023 Feb 17;10:1089891.

3. Bartiromo L, Schimberni M, Villanacci R, Ottolina J, Dolci C, Salmeri N, Viganò P, Candiani M. Endometriosis and Phytoestrogens: Friends or Foes? A Systematic Review. Nutrients. 2021 Jul 24;13(8):2532

4. Cai X., Liu M., Zhang B., Zhao SJ., Jiang SW.. Phytoestrogens for the Management of Endometriosis: Findings and Issues. Pharmaceuticals (Basel). 2021 Jun 14;14(6):569.

5. Chantalat E, Valera MC, Vaysse C, Noirrit E, Rusidze M, Weyl A, Vergriete K, Buscail E, Lluel P, Fontaine C, Arnal JF, Lenfant F. Estrogen Receptors and Endometriosis. Int J Mol Sci. 2020 Apr 17;21(8):2815.

6. Czajkowska A., Szponar B. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) jako produkty metabolizmu bakterii jelitowych oraz ich znaczenie dla organizmu gospodarza. Postepy Hig Med Dosw (online), 2018; 72: 131-142.

7. Embuscado ME. Spices and herbs: Natural sources of antioxidants - a mini review, Journal of Functional Foods. 2017 Volume 18, Part B, Pages 811-819.

8. Farag MA, Gad MZ. Omega-9 fatty acids: potential roles in inflammation and cancer management. J Genet Eng Biotechnol. 2022 Mar 16;20(1):48.

9. Ghosh, D.; Filaretova, L.; Bharti, J.; Roy, K.K.; Sharma, J.B.; Sengupta, J. Pathophysiological Basis of Endometriosis-Linked Stress Associated with Pain and Infertility: A Conceptual Review. Reprod. Med. 2020, 1, 32-61

10. Gołąbek A, Kowalska K, Olejnik A. Polyphenols as a Diet Therapy Concept for Endometriosis-Current Opinion and Future Perspectives. Nutrients. 2021 Apr 18;13(4):1347.

11. Habib N., Buzzaccarini G., Centini G., Moawad GN., Ceccaldi PF., Gitas G., Alkatout I., Gullo G., Terzic S., Sleiman Z. Impact of lifestyle and diet on endometriosis: a fresh look to a busy corner. Prz Menopauzalny. 2022 Jun;21(2):124-132.

12. Hall DC. Nutritional influences on estrogen metabolism. Applied nutritional science reports, 2001, 1: 1-8.

13. Helbig M., Vesper AS., Beyer I., Fehm T. Does Nutrition Affect Endometriosis? Geburtshilfe Frauenheilkd, 2021; 81(02): 191-199.

14. Hess JM., Stephensen CB., Kratz M., Bolling BW. Exploring the Links between Diet and Inflammation: Dairy Foods as Case Studies. Adv Nutr. 2021 Oct 11;12(Suppl 1):1S-13S

15. Jarosz M. , Wierzejska R. , Mojska H. , Świderska K. , Siuba M. Zawartość kofeiny w produktach spożywczych. Bromat. Chem.Toksykol. 2009, 42, 3, 776-781

16. Jurkiewicz-Przondziono J, Lemm M, Kwiatkowska-Pamuła A, Ziółko E, Wójtowicz MK. Influence of diet on the risk of developing endometriosis. Ginekol Pol. 2017;88(2):96-102.

17. Karwowska Z., Majchrzak K..Wpływ błonnika na zróżnicowanie mikroflory jelitowej. Bromat. Chem. Toksykol. 2015, XLVIII, 4, str. 701 - 709.

18. Kechagias KS, Katsikas Triantafyllidis K, Kyriakidou M, Giannos P, Kalliala I, Veroniki AA, Paraskevaidi M, Kyrgiou M. The Relation between Caffeine Consumption and Endometriosis: An Updated Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2021 Sep 29;13(10):3457.

19. Li Piani L., Chiaffarino F., Cipriani S., Viganò P., Somigliana E., Parazzini F. A systematic review and meta-analysis on alcohol consumption and risk of endometriosis: an update from 2012. Sci Rep. 2022 Nov 9;12(1):19122.

20. Machairiotis N, Vasilakaki S, Thomakos N. Inflammatory Mediators and Pain in Endometriosis: A Systematic Review. Biomedicines. 2021 Jan 8;9(1):54.

21. Marcinkowska A., Górnicka M. The Role of Dietary Fats in the Development and Treatment of Endometriosis. Life. 2023, 13(3):654.

22. Nabi MY., Nauhria S., Reel M., Londono S., Vasireddi A., Elmiry M., Ramdass PVAK. Endometriosis and irritable bowel syndrome: A systematic review and meta-analyses. Front Med (Lausanne). 2022 Jul 25;9:914356

23. Nap A., de Roos N. Endometriosis and the effects of dietary interventions: what are we looking for? Reprod Fertil. 2022 May 30;3(2):C14-C22.

24. Nirgianakis K., Egger K., Kalaitzopoulos D.R. Effectiveness of Dietary Interventions in the Treatment of Endometriosis: a Systematic Review. Reprod. Sci. 2022 29, 26-42.

25. Nynca A., Jabłońska O., Słomczyńska M., Ciereszko R. Fitoestrogeny. II. wewnątrzkomórkowy mechanizm działania w układzie rozrodczym samicy. 2007, Postępy Biologii Komórki, Tom 34, NR 1 (207- 222).

26. Parazzini F., Viganò P., Candiani M., Fedele L. Diet and endometriosis risk: A literature review. Reproductive BioMedicine Online. 2013, Volume 26, Issue 4, 2013, Pages 323-336.

27. Piecuch, M., Garbicz J., Waliczek M., Malinowska-Borowska J., Rozentryt P.. I Am the 1 in 10—What Should I Eat? A Research Review of Nutrition in Endometriosis. Nutrients. 2022 14, no. 24: 5283.

28. Scutiero G, Iannone P, Bernardi G, Bonaccorsi G, Spadaro S, Volta CA, Greco P, Nappi L. Oxidative Stress and Endometriosis: A Systematic Review of the Literature. Oxid Med Cell Longev. 2017;2017:7265238.

29. Smolarz B, Szyłło K, Romanowicz H. Endometriosis: Epidemiology, Classification, Pathogenesis, Treatment and Genetics (Review of Literature). Int J Mol Sci. 2021 Sep 29;22(19):10554

30. Stohs SJ., Chen O., Ray SD., Ji J., Bucci LR., Preuss HG. Highly Bioavailable Forms of Curcumin and Promising Avenues for Curcumin-Based Research and Application: A Review. Molecules. 2020 Mar 19;25(6):1397.

31. Ulven SM., Holven KB., Gil A., Rangel-Huerta OD. Milk and Dairy Product Consumption and Inflammatory Biomarkers: An Updated Systematic Review of Randomized Clinical Trials. Adv Nutr. 2019 May 1;10(suppl_2):S239-S250.

32. Yamamoto A., Harris HR., Vitonis AF., Chavarro JE., Missmer SA. A prospective cohort study of meat and fish consumption and endometriosis risk. Am J Obstet Gynecol. 2018 Aug;219(2):178.e1-178.e10.

33. A.S. Lagana i in., Anxiety and depression in patients with endometriosis: impact and management challenges, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5440042/